Kıbrıs, 1878’den itibaren Türkiye Cumhuriyeti’nin en önemli sorunlarından biri haline gelmiştir. 1876’da tahta çıkan 2. Abdülhamit’in döneminde yaşanan 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından imzalanan Ayastefanos Antlaşması, Osmanlı Devleti için ağır sonuçlar doğurmuştur. Bu antlaşma, Sırbistan, Karadağ ve Romanya’nın bağımsızlığını tanımanın yanı sıra, büyük bir Bulgaristan Prensliği’nin kurulmasını ve Osmanlı Devleti’nin toprak kayıplarına yol açmıştır.
Berlin Antlaşması ve Kıbrıs'ın Kiralanması
Ancak 2. Abdülhamit, Avrupa devletlerini Rusya’nın Balkanlardaki yükselişine karşı kışkırtarak, Berlin Antlaşması’nı sağlamıştır. Bu antlaşma ile Doğu Rumeli imtiyazlı vilayet, Bulgaristan Prensliği kurulmuş, Teselya Yunanistan’a bırakılmış ve Kars, Batum, Artvin, Ardahan Rusya’ya bırakılmıştır. Önemli bir gelişme olarak, Kıbrıs Sancağı ise 92 bin 799 sterline İngiltere’ye kiralanmıştır. Girit, Doğu Beyazıt ve Eleşkirt ise Osmanlı Devleti’nde kalmıştır.
Osmanlı Devleti'nin Ekonomik Buhranı
1854’ten itibaren toprak kayıpları yaşayan ve sürekli borçlanan Osmanlı Devleti, 1881 yılında “Muharrem Kararnamesi” ile Osmanlı borçlarının tahsili için “Duyun-u Umumiye İdaresi”ni kurmuştur. Bu durum, Osmanlı Devleti’nin tüm vergilerine ve işletmelerine el konulmasına ve fiilen iflas etmesine neden olmuştur.
Almanya'nın Etkisi ve Birinci Dünya Savaşı
Almanya, Osmanlı Devleti’ne sonradan dahil olan Avrupa ülkesi olmuş, Osmanlı ordusunun geliştirilmesi için Alman generaller ve subaylar İstanbul’a yerleşmiştir. Almanya’dan alınan borçlar ve Alman silahlarıyla Osmanlı Devleti, Birinci Dünya Savaşı'na katılmaya ikna edilmiştir. Savaşın sonunda yenilen Osmanlı Devleti, Sevr Antlaşması ile işgal edilmiştir.
Kıbrıs'ın İngiliz İdari
Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı Devleti'nin Almanya ile ittifakı sonucu, İngiltere 5 Kasım 1914’te Kıbrıs’ı resmen ilhak ettiğini açıklamıştır. 1915’te İngiltere, Kıbrıs’ı Yunanistan’a teklif etmiş ancak Yunanistan bu teklifi reddetmiştir. Lozan Barış Antlaşması'nda Türkiye, Osmanlı borçlarını üstlenmiş ve Kıbrıs İngiltere'nin elinde kalmıştır. İngiltere, 1960 yılına kadar Kıbrıs'ta egemenliğini sürdürmüştür.
Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Kuruluşu
16 Ağustos 1960’da İngiltere, Yunanistan ve Türkiye, garantör devletler olarak, Rumlar ve Türklerin birlikte yöneteceği Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kuruluşunu sağlamışlardır. Kıbrıs'ın geleceği ise, gelecek yazılarımızın konusu olacaktır.
